ที่มา: วารสารโคนม ปีที่ 19 ฉบับที่ 1

ผู้่เขียน: ธรรมนูญ ทองประไพ 

การเลือกใช้น้ำเชื้อแช่แข็งพ่อพันธุ์โคนมเพื่อการปรับปรุงพันธุ์

การปรับปรุงพันธุ์ มีความหมายดังนี้

• เลือกพันธุ์ที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม
• เลือกสัตว์ที่มีคุณสมบัติตามต้องการไว้ขยายพันธุ์
• วางแผนการผสมพันธุ์เพื่อใช้ประโยชน์จากศักยภาพทางพันธุกรรมของพ่อแม่ที่คัดเลือกไว้แล้วไปได้สูงสุด

วัตถุประสงค์การปรับปรุงพันธุ์โคนมในฟาร์ม

• เพื่อเพิ่มผลผลิตน้ำนม
• เพื่อปรับปรุงรูปร่างลักษณะความเป็นโคนม
• เพื่อปรับตัวให้เข้าสภาพแวดล้อมและการจัดการนั้น

หลักการเลือกใช้น้ำเชื้อแช่แข็ง

• ถ้าแม่โคในฟาร์มให้ผลผลิตน้อย รูปร่างไม่ดี ควรเลือกน้ำเชื้อพ่อพันธุ์ที่มีค่าความสามารถในการถ่ายทอดผลผลิตและความสามารถในการถ่ายทอดรูปร่างสูง ซึ่งจะเป็นน้ำเชื้อพันธุ์แท้จากต่างประเทศ
• ถ้าแม่โคในฟาร์มเต้านมหย่อน ขางอไม่แข็งแรงควรเลือกน้ำเชื้อพ่อพันธุ์ที่มีค่าองค์ประกอบโดยรวมของขาและกีบไม่ต่ำกว่า 1 และองค์ประกอบโดยรวมของเต้านมไม่ต่ำกว่า 1 เช่นกัน ซึ่งจะเป็นน้ำเชื้อพันธุ์แท้จากต่างประเทศ
• ถ้าแม่โคในฟาร์มระดับสายเลือดสูงมากกว่า 90 % HF ขึ้นไป แสดงอาการหอบง่าย ป่วยบ่อย ฯลฯ ควรจะต้องลดระดับสายเลือดของลูกลง โดยใช้น้ำเชื้อลูกผสมพ่อพันธุ์โคนมในประเทศที่มีระดับสายเลือดตั้งแต่ 62.5 % HF จนถึง 9.375 % HF
• ถ้าแม่โคในฟาร์มระดับสายเลือดยังไม่สูงมากนักอยู่ระหว่าง 50 – 75 % HF ให้ผลผลิตปานกลาง ควรใช้น้ำเชื้อพ่อพันธุ์สายเลือด 100 % ในประเทศเพื่อยกระดับสายเลือดจะทำให้ลูกได้ผลผลิตเพิ่มขึ้น และปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดี

คำอธิบายศัพท์ด้านการปรับปรุงพันธุ์โคนม

TPI หมายถึง ความสามารถในการถ่ายทอดลักษณะโดยรวมของพ่อพันธุ์

Calving Ease (CE) หมายถึง อัตราการคลอดยาก

Productive Life (PL) หมายถึง อายุการให้ผลผลิต

PTA หมายถึง คำทำนายการถ่ายทอดลักษณะ ซึ่งมี 2 ลักษณะใหญ่ๆ คือ

1) การถ่ายทอดลักษณะด้านผลผลิต (PTA PRODUCTION)

PTAM หมายถึง คำทำนายการถ่ายทอดปริมาณน้ำนม

PTAP หมายถึง คำทำนายการถ่ายทอดปริมาณโปรตีน

PTAF หมายถึง คำทำนายการถ่ายทอดปริมาณไขมัน

% R หมายถึง ค่าความเชื่อมันในการถ่ายทอดลักษณะด้านผลผลิต

Dtrs/Herd หมายถึง จำนวนลูกสาวต่อจำนวนฝูงที่เก็บข้อมูลด้านผลผลิต

2) การถ่ายทอดลักษณะด้านรูปร่าง (PTA TYPE)

PTAT หมายถึง คำทำนายในการถ่ายทอดลักษณะรูปร่าง

Udder Composite หมายถึง การถ่ายทอดลักษณะโดยรวมของเต้านม

Feet+Leg Composite หมายถึง การถ่ายทอดลักษณะโดยรวมของขาและกีบ

% R หมายถึง ความเชื่อมั่นในการถ่ายทอดลักษณะดีในรูปร่าง

Dtrs/Herds หมายถึง จำนวนลูกสาวต่อจำนวนฝูงที่เก็บข้อมูลด้านรูปร่าง